- Aah!, of: Wow!
- je verwonderen en verheugen als essentiële vaardigheid

André H. Roosma
10 sept. 2012

Sinds mijn eerste kennismaking met het oude (West-)Semitische schrift uit de tijd van de Torah,¹ blijf ik nog steeds gefascineerd door dat ene symbool ervan: - aah! (of hallul). Het is een plaatje van een figuur met geheven handen en gebogen knieën. In mijn onderzoek kwam ik er achter dat het staat voor de notie van verwondering, ontzag, verheuging, lofprijzing, aanbidding, ruimte om te ademen en het leven zelf.

En regelmatig is het of God me meer laat zien over hoe essentieel deze notie is.
Laat ik ergens anders beginnen. Al 365 jaar geleden concludeerde de Korte West­min­ster Catechismus dat het belangrijkste levensdoel van de mens is om God te ver­heerlijken en voor altijd van Hem te genieten.

Laten we weer even terug gaan naar het oude Semitische schrift van het tweede millennium voor Christus. In die tijd was er een West-Semitisch werk­woord met de betekenissen: leven, er zijn. Dat was het werkwoord - hawah. Een zeer opmer­kelijk werk­woord!
Het is opgebouwd uit twee menselijke figuren met geheven handen en gebogen knie­ën: – ze zijn vol vreugde, verwondering, leven en aanbidding jegens God. En daar is een goede reden voor, zoals de Psalmist zegt (16: 11b): “... JaHUaH... overvloed van vreugde is bij Uw aangezicht, liefelijkheid is in Uw rechterhand, voor eeuwig..”.
Tussen deze twee menselijke figuren in is een tentharing of pin afgebeeld: . Dit plaatje staaat symbolisch voor verbinding en zekerheid.³ Het volledige werkwoord hawah laat een vol leven zien in vreugdevolle verbondenheid met elkaar en in overgave, ver­wondering en aanbidding tegenover onze Schepper.

In mijn eigen leven en in dat van anderen met wie ik samen op loop als pastoraal wer­ker neem ik waar dat het in de praktijk inderdaad bevorderlijk is voor gezond­heid en welzijn in elk opzicht wanneer we ruim de tijd nemen voor verwondering en aanbidding. In de eerste plaats komt de Almachtige God alle eer en lof toe. Maar als we Hem eren zonder dat ons hart geraakt is in verwondering, wordt het gemakkelijk oppervlakkig, als iets dat we alleen plichtmatig doen, omdat het zo hoort. Bij God is er zoveel meer. En het is aan ons om onszelf toe te staan om zowat overweldigd te worden door Zijn grootheid, Zijn liefde, Zijn majesteit. Dat kan dan een vuur in ons hart doen ontvlammen dat diepgang geeft aan onze aanbidding.⁴
Als een nevenverschijnsel, verandert het ons ook van binnen uit. Zoals ik al zei: het bevordert gezond­heid en welzijn in elk opzicht.

Terug naar dat opmerkelijke werkwoord hawah - . De meeste weten­schappers zeggen dat de glorierijke Naam van God, JaHUaH,   in het oude schrift, is gerelateerd aan dit werkwoord.² De voorgevoegde , jad kan op twee manieren worden geïnterpreteerd. Ofwel gewoon grammati­caal, als voorvoegsel voor de derde persoon enkelvoud. Dan is het God Die met vreugde en in verbondenheid leeft, geheel in overeenstemming met wat ik afleidde in m’n grote onder­zoeks­document over De Naam.² Of we inter­preteren deze gevende hand ook vanuit de betekenis van dit symbool. Hij geeft dan aan dat God Degene is die ons dat vreugdevolle leven vol verwon­dering en aanbidding ‘overhandigt’.
We kunnen dat niet zelf ‘maken’, zonder Hem. En Hij weet dat. Zelfs in Zijn heerlijke Naam als uitdrukking van Zijn goddelijke Identiteit en Karakter, communiceert Hij dat Hij graag altijd bij ons wil zijn. Zo wil Hij ons graag dat volle leven geven – dag in dag uit, elke minuut!
Tegelijkertijd kan Hij ons niet geven wat we niet graag en met waardering ontvan­gen. We moeten onszelf ervoor open stellen om ons met ontzag te verwonderen over al wat Hij is en doet, en dankbaar zijn voor alles wat Hij voor ons wil zijn en alles dat Hij ons al gegeven heeft. Zoals het in onze tijd is, was dit ook het probleem in de maat­schap­pij van de eerste eeuw, waarover de apostel Paulus schreef (Romeinen 1: 18-21, 28; eigen vertaling):

18 Want toorn van God openbaart zich van de hemel over alle godde­loosheid en ongerechtigheid van mensen, die de waarheid in onge­rech­tigheid ten onder houden, 19 daarom dat hetgeen van God gekend kan worden in hen openbaar is, want God heeft het hun geopenbaard. 20 Want hetgeen van Hem niet gezien kan worden, Zijn eeuwige kracht en goddelijkheid, wordt sedert de schepping der wereld uit Zijn werken met het verstand doorzien, zodat zij geen verontschuldiging hebben. 21 Immers, hoewel zij God kenden, heb­ben zij Hem niet als God verheerlijkt of gedankt, maar hun over­leggingen zijn op niets uitgelopen, en het is duister geworden in hun onver­stan­dig hart. ... 28 En daar zij het in hun denken verwerpelijk achtten God te erkennen, heeft God hen overgegeven aan een verwerpelijk denken om te doen wat niet betaamt. ...

Paulus’ boodschap is duidelijk: we moeten God erkennen en aanbidden om gezond te kunnen blijven denken. Anderzijds wordt ons denken verduisterd wanneer we God en Zijn grootheid en soevereiniteit niet in gedachten houden.
Ik benadruk dat het alleen afhankelijk is van onze bereidheid om onze eigen be­per­kingen te erkennen en God in Zijn grootheid te eren. Zijn we bereid om ons eigen idee van zelfgenoegzaamheid op te geven? Zijn we bereid om de ultieme grootheid, onmetelijke liefde en immense heerlijkheid van God ons verbijsterd van ontzag te laten staan, zodat ons denken het opgeeft om het te grote te begrijpen? Ik citeer graag Ds. Dick van Keulen, de bekende oudere voorganger die vaak met kinderlijke eenvoud zegt: „De oceaan van Gods grootheid en liefde past niet in mijn kleine emmertje!”. Een zeer tref­fende metafoor (ontleend aan Augustinus)! We staan vrijwel sprakeloos in het zicht van Gods werken.
Wanneer we vanuit vreugde onze handen opheffen zoals het oor­spron­kelijke symbool aangaf, lijken we oppervlakkig wellicht op voetbalfans bij een doel­punt van hun favoriete team. Maar er zijn grote verschillen. Ten eerste in de diepgang van de vreugde. Ten tweede doen we het tevens in nederigheid. Het opheffen van onze handen is zowel een teken van verwondering en vreugde, als een gebaar van overgave, aangevend dat we onze pogingen opge­ven om onszelf te rechtvaardigen, ons zelfbeschikkingsrecht, en dat we ons over­geven aan die Ene Die ons hart gewonnen heeft door Zijn grote opofferende Liefde. Precies deze combinatie van ontzag, vreugde en overgave is wat het een gebaar van aanbidding maakt. Aanbidding jegens JaHUaH Wiens Liefde we niet kunnen door­gronden, Wiens grootse werken we nooit ten volle kunnen beschrijven, maar in Wiens dierbare omarming we ons zo graag koesteren – meer dan in wat anders dan ook.

Bij dit alles, en bij wat Paulus schreef, sluit aan wat de schrijver van Psalm 111 in de eerste twee verzen van deze acrostische Psalm schreef:

Hallelu JaH! [= Prijst JaH!].
Ik zal JaHUaH loven van ganser harte, in de vergadering en samenkomst van de oprechten.
Groot zijn de werken van JaHUaH, na te speuren door allen die er vreugde/ genoegen in vinden.

Hallelu JaHUaH !

Voetnoten

1	Meer informatie over het hier bedoelde pictografische Semitische schrift in: André H. Roosma, ‘De geschreven taal van Abraham, Mozes en David – Pictografische wortels en basisnoties in de structuur van het vroeg-Bijbelse schrift’ , Hallelu-JaH! werkdocument over het oude Semitische en Paleo-Hebreeuwse schrift, januari 2011.
2	De glorierijke Naam van God geef ik hier zo goed mogelijk weer vanuit het oudste Hebreeuwse origineel. Voor meer achtergrond informatie zie: André H. Roosma, ‘De wonderbare en liefelijke Naam van de God Die er was, Die er is, en Die er zijn zal’ , uitgebreide Accede!/Hallelu-JaH! studie (ca. 90 p.), juli 2009. André H. Roosma, ‘Leven, veiligheid en verbondenheid in blijde aanbidding, uit de hand van God’ , Hallelu-JaH! webartikel, januari 2011.
3	In de ontwikkelingspsychologie heeft men waargenomen dat mensen van alle leeftijden het best functioneren en bloeien in wat wel genoemd wordt ‘zekere of veilige hechting’ met anderen. Ik constateer dat dat precies het doel van de God van de Bijbel met ons is.
4	Zie ook: A.W. Tozer, Worship: The Missing Jewel , Heritage Series, Christian Publications, Camp Hill PA, USA, 1992; ISBN: 0 87509 483 X; (juni 1996 editie: 0 87509 219 5). John Piper, Jezus zien en ervaren – en intens van Hem genieten, Gideon, Hoornaar (NL), 2003; ISBN: 90 6067 976 8 (vertaling, door An Molenaar, van: Seeing and Savouring Jesus Christ, Crossway / Good News Publ., Wheaton, 2001). John Piper, Verlangen naar God, De Banier, Utrecht (NL), 2005; ISBN: 90 336 0458 2 (zie ook het artikel ‘Geschapen om van God te genieten’ in CV-Koers, januari 2006; en een boekrecensie erover in CV-Koers, nov. 2005.) (vertaling van: Desiring God, Multnomah, 2003, ISBN: 1590521196); zie ook de website van John Piper: ‘Desiring God’, met daarop o.a. deze preken van hem: Worship - The Feast of Christian Hedonism (n.a.v. Psalm 63:5-6), The Happiness of God – Foundation for Christian Hedonism (n.a.v. Jer.32:36-41), en: I Will Go to God, My Exceeding Joy (n.a.v. Psalm 43). Deze laatste preek heb ik vertaald: Ik zal naderen tot God, mijn hoogste vreugde (). Judson Cornwall, Aanbidding – Het antwoord van de gelovige aan God, Gideon, Hoornaar, 1984; ISBN: 90 6067 324 7 (vertaling, door J.M. Overweel, van: Let us worship, Bridge, USA, 1983).   toegevoegd: 7 april 2015   Philip Troost, ‘Verwondering – Als Gods tegenwoordigheid voor je gaat leven, val je van de ene verwondering in de andere’, Groei Magazine, maart 2003. Timon Ramaker, ‘Frisse lucht – Verwondering is het begin van een nieuw perspectief op het leven’, Groei Magazine, maart 2003. André H. Roosma, ‘Ware aanbidding’, Accede! web-artikel, april 2003.

Zoals het tweede gebod in de Torah gelijk staat aan, en niet te scheiden is van het eerste, zo ook hier: Hoe kunnen we totaal onder de indruk zijn en God prijzen, wanneer we onszelf nooit permitteren om blij verrast te zijn door onze ‘naaste’ (wat hier inhoudt: een medemens) en zijn of haar uniciteit, liefde, of wat dan ook. Uitdrukking geven aan diepgevoelde verwonde­ring en waardering voor en jegens elkaar is een belangrijk aspect van werkelijk hawah, leven zoals God het bedoelde.

Tegenwoordig wordt veel hiervan zelfs herkend in hersenonderzoek. Onze hersenen blijken beter te functioneren wanneer we in een staat van waardering verkeren jegens God en/of een ‘naaste’. Hetzelfde geldt wanneer we een ‘open’ houding hebben; wanneer we niet elke verras­sing uitsluiten. Onze zwervende zenuw, belangrijk in het voelen van fysiek welzijn en in het harmoniseren van de toestand van onze interne organen, wordt positief gestimu­leerd wanneer we regelmatig betrokken zijn in aanbidding op de manier zoals het oude sym­bool aangeeft: met geheven handen.

Onderzoek aan de Stanford Graduate School of Business, een onderdeel van de Universiteit van Stanford, in samenwerking met de Universiteit van Minnesota, bevestigt de grote waarde van wat ik hier schreef voor ons dagelijks leven. In hun artikel ‘Awe Expands People’s Perception of Time, Alters Decision Making, and Enhances Well-Being’ (Psychological Science 23, October 2012; p.1130-36; also here) leggen Melanie Rudd, Kathleen D. Vohs en Jennifer Aaker dat uit. Via drie experimenten, ontdekten ze dat momenten van ontzag de deelnemers het gevoel gaven dat ze meer tijd beschikbaar hadden. Ook maakten die momenten hen geduldiger, minder materialistisch en meer bereid om tijd te geven om anderen vrijwillig te helpen. Ontzag of geïm­po­neerd-zijn – de “Aah!” -ervaring – bleek zelfs een sterkere positieve werking te hebben dan die van gelukkig-zijn. Zie ook het korte YouTube filmpje van Melanie Rudd: How Awe Expands Our Perception of Time.

Wat ik hier 11½ jaar geleden schreef over het positieve ecffect van ver­wondering op onze geestelijke en lichamelijke gezondheid, is inmiddels bevestigd door wetenschappelijk onderzoek. Zie bijv.: Arndt Büssing, Michael Weit, Klaus Baumann, Experiences of Awe and Gratitude and Related Triggers Among Religious Brothers and Sisters: Findings from a Cross‑Sectional Study in Germany, Jl. Relig. Health, 19 Jan. 2024 (ook hier). Uit de samenvatting: “Awe perceptions can be an immediate feeling and the outcome of a process of reflection in response to admi­ration, inspiration, and elevation. As these perceptions are related to psychological well-being and prosocial behaviors, their training can generate positive effects on quality of life.” We kunnen er dus zelf ook veel aan doen!
Zie ook: Hope Reese, How a Bit of Awe Can Improve Your Health - Experts say wonder is an essential human emotion — and a salve for a turbulent mind, The New York Times, Jan. 3, 2023; o.a. naar het boek van Dacher Keltner: Awe: The New Science of Everyday Wonder and How It Can Transform Your Life, Penguin, 2023.
Interessant is ook het onderzoek van Neal Krause & R. David Hayward, Assessing Whether Practical Wisdom and Awe of God Are Associated With Life Satisfaction, Psychol.Religion & Spirituality, 7 (1) 2015, p.51-59. Een brede survey (N=1535) blijkt o.a. te bevestigen dat ontzag voor God ons welzijn & tevredenheid met het leven bevordert.

Hallelu JaHUaH !

Reacties

home

,  nieuws index

,  artikelen index