De Torah (12) – De סֵפֶר הַתֹּורָה - Sepher Ha-Torah - ‘wetboek’ of
‘Torah document vol léven’?
André H. Roosma
7 januari 2025
Al lang geleden schreef ik een hele serie artikelen over de Torah; de eerste vijf - door Mozes
opgeschreven - Bijbelboeken.
Ik legde de gangbare betekenis van dit woord uit: תּורה - Torah [H8451-52]: richtlijn, instructie, wet, gewoonte.
En dat het samenhangt met werkwoorden die staan voor aanbidden,
richting geven, schieten, en begieten of water laten stromen.
Torah, zo concludeerde ik toen, is dan
het richting geven aan de aanbidding, aan het
leven, zoals je water via kanaaltjes en dammetjes naar de juiste plek leidde,
of zoals je een speer op een doel richtte.
In heel die artikelen-serie werd het duidelijk dat de Torah niet een wet
is, maar het verhaal van God JaHUaH Die met eenvoudige mensen op weg
wil gaan en hen wil inschakelen in Zijn plan. De barmhartige liefde van Hem
voor ons, en onze liefde voor Hem en voor elkaar, staat daarin centraal. Dat
zien we ook heel duidelijk in het begin van de Torah: het boek Genesis.
En die boodschap is nu nog even actueel als toen.
Een dezer dagen stuitte ik in Jozua 1:8 op een uitdrukking die in een
gangbare vertaling vertaald wordt als ‘dit wetboek’ (NBG '51; zo ook in de
NBV; in de HSV: ‘Dit boek met deze wet’). In de Hebreeuwse grondtekst
staat er: סֵפֶר הַתֹּורָה - Sepher Ha-Torah.
Het is iets waar Jehoshu‘a (Jozua) zich door
moest laten leiden, wat hij regelmatig moest herlezen en overdenken.
Maar wat is dat, die סֵפֶר הַתֹּורָה - Sepher
Ha-Torah?1 Over de betekenis van het woord Torah hebben we het
al gehad. Ik zal hier dus vooral even stilstaan bij dat woord sepher.
Het woord sepher is te vertalen als ‘boek’ of ‘boekrol’, maar kijk
je er goed naar, en ook naar de stam saphar, dan gaat het niet
zozeer om een fysiek boek of een rol (in het rabbijnse jodendom draait het
hier helaas wél om!), maar vooral om wát erin geschreven, verteld of
opgesomd wordt. Vergelijk het maar met ons begrip ‘documentaire’
- een verslag van dingen die gebeurd zijn, inclusief achtergronden,
beschouwingen en dergelijke. We zien dat duidelijk terug in wat er
geschreven staat in die vijf eerste boeken van de Bijbel.
De eerste keer dat het woord sepher in de Bijbel voorkomt is in
Genesis 5:1 : Dit is het document met de generaties
van ’Adam. Op de dag, dat God ’Adam schiep, maakte Hij hem naar de
gelijkenis van God; ... [n.b.: 'document met de
generaties' kan ook vertaald worden als: 'het geslachtsregister'].
Het gaat hier om een verhalende opsomming, met alle achtergronden en
belevenissen van die 'generaties' mensen, met hun God.2 In
feite is dát de essentie van wat een sepher is.
Het is ook interessant om te kijken naar het woord sepher in het
plaatjesschrift van de aardsvaders en Mosheh (Mozes):   
- sin/samekh: palmboom; Boom des Levens, leven,
ondersteunen;
- pu: (lucht)opening, adem, mond, wind;
-
raisu: gezicht van opzij; vaak: God.
Je kunt hierbij dus denken aan: Leven uit de mond van God, of: een
levens-opening naar God.
Een sepher in de Bijbel is dus niet zomaar een boek of boekrol,
zelfs niet zomaar een verhaal over belevenissen van mensen met God!
Het gaat om de geestelijke inhoud - die biedt een opening tot Léven in
verbinding met God. Daarom was die Sepher Ha-Torah voor Jehoshu‘a, als kersverse leider van Isra’el, dus
ook zo belangrijk!
Hallelu JaH !
Noot
| 1 |
Binnen het rabbijnse jodendom denkt men bij een
Sepher Ha-Torah ogenblikkelijk aan een fysieke boekrol waarop volgens
heel stricte richtlijnen de boeken van de Torah met de hand geschreven zijn.
Men veronderstelt, dat dit een vrijwel exacte kopie is van hetgeen Mosheh
destijds opschreef, wat eenvoudigweg niet zo kán zijn (de Hebreeuwse taal zo
we die kennen als 'Bijbels Hebreeuws' bestond toen namelijk nog niet eens en
het schrift al evenmin; taal en schrift van Mosheh staan onder
taalkundigen bekend als West-Semitisch - een voorloper van onder meer
het Hebreeuws, Moabitisch, Phoenicisch en Aramees; de tekst is sowieso in de
tijd van Ezra of daarna aangepast naar het schrift dat de Joden tijdens hun
70 jaar ballingschap in Babylon geleerd hadden - het keizerlijk Aramese
schrift, binnen het jodendom bekend als Ketabh
Ashuri, waarbij tevens veel woorden zijn vervangen door toen gangbare
varianten).
Het gaat dan nauwelijks over de inhoud, maar vooral over die fysieke boekrol
en hoe ermee te handelen. Dat vind ik jammer. |
| 2 |
Het boek Genesis is opgedeeld in een aantal gedeelten,
de toledot van Genesis. Dat betreft hoogstwaarschijnlijk allerlei
oude documenten - levensgeschiedenissen -, die via Abraham bij Mosheh terecht
zijn gekomen. Het is zeer interessant om te bestuderen. Ik hoop daar nog wel
eens aandacht aan te schenken. |
|
